جویدن ناخن در کودکان یکی از چالشهای رایج در تربیت فرزندان است که باعث نگرانی بسیاری از والدین میشود. این عادت ممکن است به دلایل مختلفی از جمله استرس، اضطراب، یا حتی کنجکاوی ایجاد شود. در این مقاله، به بررسی علل اصلی جویدن ناخن در کودکان میپردازیم و راهکارهایی برای کمک به فرزندان جهت کنار گذاشتن این عادت ارائه خواهیم داد.
معمولا کودکان در سنین پیش دبستانی و ابتدایی به این عادت مبتلا میشوند، و اگرچه ممکن است ظاهرا بیضرر به نظر برسد، ولی میتواند به مشکلات جدیتری از جمله آسیب به ناخنها و تحریک پوست اطراف آن منجر شود. شناخت این عادت و دلایل آن اولین قدم در حل مشکل است.
در ادامه، به دلایل اصلی جویدن ناخن و شیوههای مؤثر برای کاهش و مدیریت این عادت خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با شناخت بهتری از این مشکل و نکات ارائه شده توسط روانشناس کودک، بتوانید به کودک خود کمک کنید تا از این عادت خلاص شود.
ممکن است بارها دیده باشید که کودک شما وقتی مشغول دیدن تلویزیون است یا تکالیفش را انجام میدهد، ناخنهایش را میجود. شاید فکر کنید این فقط یک عادت ساده است، اما از نظر روانشناختی، جویدن ناخن اغلب نشاندهنده وجود اضطراب یا تنشهای نهفته در ذهن کودک است. به عنوان مثال، یکی از شاگردان من که در دورههای آموزش والدین شرکت داشت، میگفت فرزندش هنگام شروع مدرسه جدید مکرراً ناخن میجود و این بهخاطر استرس جدایی از مادر و نگرانیهای محیط جدید بود.
استرس و اضطراب علتهای متداولی هستند که باعث میشوند کودکان به این رفتار روی بیاورند. جویدن ناخن به نوعی مکانیزم مقابلهای است که به کودک کمک میکند احساس آرامش بیشتری پیدا کند یا اضطرابش را کنترل کند. این موضوع اهمیت دارد چون اگر به موقع به آن پرداخته نشود، ممکن است به عادتهای مضرتر و مشکلات روانی پیچیدهتری در آینده تبدیل شود.
برای آشنایی با نحوه پاسخ دادن به سوالات جنسی کودکان، این مطلب را بخوانید.
تصور کنید کودکی در جمع دوستانش ناخن میجود و این رفتار به سرعت در میان همسالانش رواج مییابد. این یک مثال واقعی از تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی در شکلگیری عادات کودکان است. جویدن ناخن گاهی فراتر از یک عادت فردی بوده و میتواند به رفتارهای الگوبرداری شده از محیط اطراف مربوط باشد.
والدین اغلب نگرانی دارند که جویدن ناخن فرزندشان فقط به دلیل استرس نیست، بلکه ممکن است به دلیل نگرشها و رفتارهای خانواده یا حتی فشارهای اجتماعی شکل گرفته باشد. مثلاً زمانی که در خانوادهای عدهای از افراد ناخن میجوند یا این رفتار به نوعی در محیط خانه پذیرفته شده است، کودک نیز ناخودآگاه آن را یاد میگیرد و انجام میدهد.
همچنین عواملی مانند شرایط فیزیکی ناخنها، خشکی یا مشکلات پوستی میتواند کودک را تحریک کند تا ناخنهایش را بجود. محیط آرام یا پرتنش خانه، نحوه برقراری ارتباط والدین با کودک و حتی مدلهای رفتاری والدینی که خودشان به این عادت مبتلا هستند، همه در شدت و میزان جویدن ناخن تأثیرگذار هستند.
بسیاری از والدین به اشتباه فکر میکنند که سرزنش یا تنبیه کودک برای ترک جویدن ناخن مؤثر است، در حالی که این نوع واکنشها معمولاً اضطراب کودک را بیشتر و این عادت را تقویت میکند. بالعکس، الگوهای تربیتی که بر اتصال عاطفی، تشویق رفتارهای مثبت و ایجاد امنیت روانی تمرکز دارند، به کودک کمک میکنند تا جایگزینهای سالمتری برای کنار آمدن با استرس پیدا کند.
بنابراین، الگوهای رفتاری والدین و شیوههای تربیت فرزند نه تنها در شکلگیری این عادت دخیلاند، بلکه میتوانند بهترین کلید برای رفع آن نیز باشند. شیوا محمودی در آموزشهای خود تأکید دارد که والدین باید ابتدا با شناخت درست و خودآگاهی، به تغییر رفتار و ایجاد محیطی مثبت گام بردارند تا کودک به مرور قویتر و مستقلتر شود.
نخستین راهکار این است که به جای سرزنش کودک، آرامش و حوصله را پیش بگیرید. معمولاً جویدن ناخن یک واکنش به استرس است و لازم است آن عامل استرسزا شناسایی و مدیریت شود. در مراحل بعدی، میتوانید با ایجاد برنامهای برای مشغول نگه داشتن دستها مثل نقاشی یا بازیهای دستی، از تکرار این عادت جلوگیری کنید.
| روش | شرح | نمونه کاربردی |
|---|---|---|
| شناسایی استرس | کشف دلیل ریشهای جویدن ناخن و رفع آن | کودک هنگام شروع مدرسه جدید استرس دارد |
| تشویق مثبت | امتیاز دادن یا جایزه دادن برای عدم جویدن ناخن | چسباندن برچسبهای رنگارنگ روی ناخنهای تمیز |
| پیشنهاد جایگزین | مشغول نگه داشتن دستها به فعالیتهای سازنده | نقاشی، ساختن کاردستی یا بازیهای فکری |
| ایجاد محیط آرام | کاهش تنش و استرس در محیط زندگی کودک | گفتوگوهای آرام و اختصاص زمان برای شنیدن کودک |
وقتی کودک شما بهرغم تلاشهای شما همچنان ناخنهایش را میجود و این عادت به شدت ادامه دارد، وقت آن است که به فکر کمک تخصصی و مشاوره روانشناسی باشید. مشاوره حرفهای میتواند به والدین و کودک کمک کند علتهای عمیقتر این رفتار را بشناسند و راهکارهای اصولی و موثر برای ترک آن بیابند.
بهعنوان مثال، مادری از مراجعهکنندگان شیوا محمودی تعریف میکرد که کودک ۸ سالهاش بعد از مشاوره و جلسات روانشناسی توانست استرسهای درونی خود را بشناسد و با کمک روانشناس، جایگزینهایی برای آرامش پیدا کند تا دیگر ناخنهایش را نجوید. این تجربه نشاندهنده نقش کلیدی حمایت تخصصی در درمان است.
در واقع، مراجعه به روانشناس زمانی ضرورت پیدا میکند که عادت جویدن ناخن تبدیل به رفتاری مزمن شده باشد یا با نشانههای دیگری مثل اختلالات خواب، اضطراب شدید یا مشکلات تمرکز همراه باشد. روانشناس با تکنیکهای تخصصی میتواند به کشف ریشههای اصلی این رفتار کمک کرده و راهکارهای رفتاری و روانی را به والدین آموزش دهد.
در این مقاله به نقش پدر در رشد عاطفی کودک پرداختهایم.
جویدن ناخن در کودکان یک رفتار پیچیده است که ریشه در عوامل روانشناختی، محیطی و تربیتی دارد و توجه به این ابعاد میتواند به ترک مؤثر آن کمک کند. والدین با ایجاد محیطی آرام و حمایتگر، تغییر الگوهای تربیتی و استفاده از راهکارهای عملی میتوانند نقش مهمی در کاهش این عادت موثر داشته باشند. گامهای ساده اما مؤثر مثل تشویق مثبت و پیشنهاد جایگزینها، فرصت مناسبی برای کمک به کودک در مدیریت استرس فراهم میآورد.
وقتی تلاشهای شخصی کافی نباشند، مشاوره تخصصی از روانشناسان حرفهای میتواند کلید باز کردن درهای تازه برای فرزند شما باشد. مجموعه آموزشی و خدمات روانشناسی مرکز شیوا محمودی، به والدین کمک میکند بهصورت علمی و گامبهگام با این مشکل روبرو شوند و در مسیر بهبود سلامت روانی کودکانشان همراه شوند. اگر به دنبال راهنمایی بیشتر هستید، میتوانید از مشاوره تلفنی حرفهای مرکز استفاده کنید و با آرامش بیشتری قدمهای بعدی را بردارید.
پاسخ: جویدن ناخن معمولاً واکنشی به استرس، اضطراب یا فشارهای محیطی است که کودک را آرام میکند یا به نوعی به کنترل هیجانات کمک میکند.
پاسخ: بهتر است با ایجاد محیطی آرام، تشویق مثبت و پیشنهاد فعالیتهایی که دستها را مشغول نگه میدارند، به کودک کمک کنید جایگزینهای سالمی برای این عادت پیدا کند.
پاسخ: اگر جویدن ناخن بهصورت مزمن ادامه دارد یا با نشانههایی مانند اضطراب شدید، اختلال خواب یا مشکلات تمرکز همراه است، مراجعه به روانشناس ضروری است.
پاسخ: بله، رفتار والدین و نحوه تربیت فرزند نقش مهمی در شکلگیری یا کاهش این عادت دارد و الگوهای حمایتی و آرام، بیشترین تأثیر مثبت را خواهند داشت.
برای دریافت مشاوره و اطاعات بیشتر با ما در ارتباط باشید
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به شیوا محمودی میباشد. طراحی سایت توسط مرکز دیجیتال مارکتینگ ایران
