بسیاری از والدین در روند تربیت فرزندان خود میان محبت و کنترل در حال تردید هستند. گاهی میخواهند سختگیر باشند تا بچهها نظم و انضباط را یاد بگیرند و گاهی از طرفی دیگر احساس میکنند باید محبت بیشتری نشان دهند تا ارتباط عاطفی نزدیکی با فرزندشان داشته باشند.
این سردرگمی میان دو قطب متفاوت، میتواند والدین را در انتخاب بهترین روش تربیتی دچار مشکل کند. اما در دنیای فرزندپروری، راهحلی به نام «فرزندپروری مقتدرانه» وجود دارد که به والدین کمک میکند در عین محبت، به انضباط و کنترل لازم هم توجه داشته باشند. این سبک تربیتی، تعادلی میان این دو مقوله ایجاد میکند که باعث بهبود روابط والدین و کودکان و همچنین رشد شخصیتی کودک میشود.
تعریف فرزندپروری مقتدرانه:
فرزندپروری مقتدرانه، سبکی است که در آن والدین هم به احساسات و نیازهای عاطفی فرزند توجه دارند و هم به تربیت و انضباط او اهمیت میدهند. این سبک نه سختگیری و استبداد را در بر دارد و نه آزادی بیقید و شرط. در حقیقت، والدین مقتدر نه تنها حدود و قواعد را برای فرزند خود تعیین میکنند، بلکه این قواعد را به شیوهای محترمانه و عادلانه اجرا میکنند. در این روش، والدین به فرزند خود گوش میدهند، نظر او را در نظر میگیرند و در عین حال او را به پذیرش مسئولیتهای خود و احترام به قوانین هدایت میکنند.
تفاوت با سایر سبکها:
در مقایسه با سایر سبکهای فرزندپروری، فرزندپروری مقتدرانه ویژگیهایی دارد که آن را متمایز میکند:
- فرزندپروری مستبدانه: در این سبک، والدین تنها به انضباط و قوانین سخت توجه دارند و هیچگونه انعطافپذیری برای نظرات و احساسات کودک در نظر نمیگیرند. فرزند در این سبک ممکن است احساس ترس و بیاحترامی کند، زیرا تنها در صورتی که مطابق قوانین عمل کند، میتواند مورد توجه قرار گیرد.
- فرزندپروری سهلگیرانه: این سبک اغلب از سختگیریهای لازم پرهیز میکند و والدین اجازه میدهند که کودک هرطور که میخواهد عمل کند. این بینظمی میتواند مشکلات زیادی در آینده برای کودک ایجاد کند، زیرا نمیآموزد که باید مسئولیتپذیر باشد و حد و حدود را رعایت کند.
- فرزندپروری غیرفعال: در این شیوه، والدین به طور کلی از کنترل و تربیت کودک اجتناب میکنند. آنها به دلیل فقدان توجه و پیگیری، ممکن است کودک را رها کنند و این باعث میشود که کودک از نبود دستورالعملهای واضح دچار سردرگمی شود.
فرزندپروری مقتدرانه نه تنها توجه به انضباط و محبت را به طور همزمان در بر میگیرد، بلکه در آن، تعاملات محترمانه و صمیمانه بین والدین و فرزند برقرار است.
مزایای فرزندپروری مقتدرانه:
فرزندپروری مقتدرانه از مزایای بسیاری برخوردار است که میتواند تأثیرات عمیقی بر رشد و شخصیت کودک داشته باشد. برخی از این مزایا عبارتند از:
افزایش عزت نفس کودک:
یکی از بزرگترین مزایای فرزندپروری مقتدرانه این است که به کودک این احساس را میدهد که مورد توجه و احترام قرار دارد. کودک در این سبک تربیتی میآموزد که از دیدگاه والدین، ارزشمند است و تواناییهای خود را میتواند در عمل نشان دهد. این باعث افزایش عزت نفس او میشود و او به توانمندیهای خود اعتماد بیشتری پیدا میکند.
توسعه مهارت حل مسئله:
در فرزندپروری مقتدرانه، والدین به کودک یاد میدهند که چگونه در مواجهه با مشکلات و چالشها به شیوهای منطقی و مسئولانه عمل کند. به جای اینکه همیشه به او دستور بدهند که چه باید بکند، کودک را در فرآیند تصمیمگیریها مشارکت میدهند و این مهارت حل مسئله را در او پرورش میدهند.
بهبود روابط والد-کودک:
در این سبک، ارتباطات میان والدین و کودک بسیار محترمانه و دوجانبه است. وقتی کودک احساس میکند که نظرات او مورد توجه قرار میگیرد و در عین حال با قواعد روشن روبهرو میشود، روابط بهتری با والدین خود خواهد داشت. این روابط نه تنها در دوران کودکی بلکه در بزرگسالی نیز ادامه خواهد یافت و والدین و فرزند در آینده از یکدیگر حمایت خواهند کرد.
چگونه سبک مقتدرانه را در خانه پیاده کنیم؟
پیادهسازی فرزندپروری مقتدرانه نیاز به تدابیر و راهکارهای خاصی دارد. در اینجا چند پیشنهاد برای والدینی که میخواهند این سبک تربیتی را در خانه خود پیاده کنند، آورده شده است:
گوش دادن فعالانه به کودک:
والدین باید به احساسات و نیازهای کودک گوش دهند و درک کنند که او چه میخواهد و چه احساساتی دارد. این نه تنها به کودک احساس ارزشمندی میدهد، بلکه موجب ارتباط بهتر و تقویت روابط میشود.
تعیین قوانین و محدودیتها:
تعیین حدود و قوانین برای کودک ضروری است. اما این قوانین باید عادلانه و منطقی باشند و به کودک فرصت انتخاب و فهمیدن پیامدهای اعمالش داده شود.
تشویق رفتارهای مثبت:
به جای تمرکز بر تنبیه و انتقاد، والدین باید به تشویق رفتارهای مثبت کودک بپردازند. این باعث میشود که کودک انگیزه بیشتری برای رعایت قوانین و انجام رفتارهای درست پیدا کند.
حفظ آرامش و احترام:
در مواقعی که کودک مرتکب اشتباه میشود، مهم است که والدین آرامش خود را حفظ کنند و با احترام به او توضیح دهند که چرا رفتار او مناسب نبوده است.
مطالعه موردی یا تجربه والدین موفق با سبک مقتدرانه:
یکی از والدینی که با این سبک فرزندپروری به نتایج موفقیتآمیزی دست یافته است، خانم سارا است. او به طور خاص به توجه به احساسات و نیازهای عاطفی فرزندش توجه میکند، در عین حال قوانین خانه را هم به طور واضح و شفاف برای او توضیح میدهد. خانم سارا در تجربیات خود گزارش داده است که فرزندش با این روش، توانسته است در مسائل مختلف خود مسئولیتپذیرتر باشد و ارتباط خوبی با او برقرار کند. این تجربه نشان میدهد که با استفاده از فرزندپروری مقتدرانه، والدین میتوانند در عین پرورش کودکانی مستقل و مسئول، رابطهای پرمحبت و محترمانه با آنها برقرار کنند.
نتیجهگیری
فرزندپروری مقتدرانه روشی متعادل و کارآمد برای تربیت کودکان است که میتواند تأثیرات مثبتی بر رشد عاطفی، اجتماعی و ذهنی کودک داشته باشد. این سبک نه تنها کودک را به پذیرش مسئولیتهای خود تشویق میکند، بلکه روابط بین والدین و کودک را تقویت میکند. با پیادهسازی این سبک، والدین میتوانند در عین رعایت انضباط و محدودیتها، فضای محبت و حمایتگرایی را برای فرزند خود ایجاد کنند و به رشد سالم شخصیت او کمک کنند.







